Komu bije dzwon / For Whom the Bell Tolls

- Ziemia się poruszyła - rzekła Maria, nie patrząc na nią. - Naprawdę. To było coś, czego nie potrafię opowiedzieć.
- Ach tak - rzekła Pilar. Głos jej był znowu ciepły, serdeczny, bez śladu przymusu, ale Robert Jordan zauważył drobne kropelki potu na jej czole i górnej wardze.
- Więc to było. Więc było.
- Mówię prawdę - odparła Maria i przygryzła wargi.
- Pewnie, że prawdę - powiedziała Pilar łagodnie.
- Ale nie opowiadaj tego nawet swoim bliskim, bo ci nigdy nie uwierzą. Nie masz ty czasem krwi Cali, Inglés?
Robert Jordan pomógł jej wstać.
- Nie - odpowiedział. - Przynajmniej nic mi o tym nie wiadomo.

- Maria też nie ma, o ile jej wiadomo - rzekła Pilar.
- Pues es muy raro. Bardzo to dziwne.
- Ale tak się stało, Pilar - powiedziała Maria.
- Cómo que no, hija? - odparła Pilar. - Czemu by nie, córko? Kiedy byłam młoda, ziemia tak mi się poruszała, że aż czułam, jak się cała przesuwa i strach mnie oblatywał, czy aby spode mnie nie ucieknie. Tak było każdej nocy.
- Kłamiesz - rzekła Maria.
- Tak - odpowiedziała Pilar. - Kłamię. Ziemia nigdy nie porusza się więcej niż trzy razy w życiu. Rzeczywiście się poruszyła?
- Tak - odparła dziewczyna. - Naprawdę.
- A tobie, Inglés? - spojrzała Pilar na Roberta Jordana. - Tylko nie kłam.
- Też - odpowiedział. - Naprawdę.
- To dobrze - rzekła Pilar. - Dobrze. To jest coś.

Ernest Hemingway, Komu bije dzwon, przeł. Bronisław Zieliński, Ediciones Altaya Polska, 2002.

     So if your life trades its seventy years for seventy hours I have that value now and I am lucky enough to know it. And if there is not any such thing as a long time, nor the rest of your lives, nor from now on, but there is only now, why then now is the thing to praise and I am very happy with it. Now, ahora, maintenant, heute. Now, it has a funny sound to be a whole world and your life. Esta noche, tonight, ce soir, heute abend. Life and wife, Vie and Mari. No it didn’t work out. The French turned it into husband. There was now and frau; but that did not prove anything either. Take dead, mort, muerto, and todt. Todt was the deadest of them all. War, guerre, guerra, and krieg. Krieg was the most like war, or was it? Or was it only that he knew German the least well? Sweetheart, chérie, prenda, and schatz. He would trade them all for Maria. There was a name. 

***

“The earth moved,” Maria said, not looking at the woman. “Truly. It was a thing I cannot tell thee.”
“So,” Pilar said and her voice was warm and friendly and there was no compulsion in it. But Robert Jordan noticed there were small drops of perspiration on her forehead and her lips. “So there was that. So that was it.”
“It is true,” Maria said and bit her lip.
“Of course it is true,” Pilar said kindly. “But do not tell it to your own people for they never will believe you. You have no Cali blood, Inglés?”
She got to her feet, Robert Jordan helping her up.
“No,” he said. “Not that I know of.”
“Nor has the Maria that she knows of,” Pilar said. “Pues es muy raro. It is very strange.”
“But it happened, Pilar,” Maria said.
“Cómo que no, hija?” Pilar said. “Why not, daughter? When I was young the earth moved so that you could feel it all shift in space and were afraid it would go out from under you. It happened every night.”
“You lie,” Maria said.
“Yes,” Pilar said. “I lie. It never moves more than three times in a lifetime. Did it really move?”
“Yes,” the girl said. “Truly.”
“For you, Inglés?” Pilar looked at Robert Jordan. “Don’t lie.”
“Yes,” he said. “Truly.”
“Good,” said Pilar. “Good. That is something.”

Ernest Hemingway, For Whom the Bells Tolls, USA, 1940.